Ο τελικός των ξυρισμένων κεφαλιών, ο πρώτος τελικός του Κυπέλλου Ελλάδας στο μπάσκετ είχε ασπρόμαυρο χρώμα.

Διαβάστε το αφιέρωμα της ΚΑΕ ΠΑΟΚ, το οποίο είναι γεμάτο ενδιαφέρουσες πληροφορίες από μία ιστορική στιγμή.

Ήταν ακριβώς τέτοια εποχή, πριν από 34 χρόνια. Με την διαφορά ότι ήταν η Μεγάλη Τετάρτη του 1984, στις 18 Απριλίου και τότε, στον πρώτο τελικό του Κυπέλλου Ελλάδας στο μπάσκετ, όπου βρέθηκαν αντιμέτωπες για πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού, δύο ομάδες από την Θεσσαλονίκη. Και ο ΠΑΟΚ, παραδίδοντας μαθήματα αυταπάρνησης, αποφασιστικότητας και παίζοντας καλύτερο μπάσκετ, νίκησε τον μεγάλο αντίπαλό του Άρη με 74-70, στον τελικό που έγινε στο Αλεξάνδρειο και αναδείχθηκε για πρώτη φορά στην ιστορία του Κυπελλούχος Ελλάδας.

Με την συμπλήρωση 34 χρόνων από την κατάκτηση του Κυπέλλου Ελλάδας, στον τελικό των ξυρισμένων κεφαλιών, όπως έμεινε στη μνήμη όλων ο τελικός του 1984, το paokbc.gr θυμάται όλες τις λεπτομέρειες του τελικού, παραθέτοντας συγκλονιστικές λεπτομέρειες, πλούσιο φωτογραφικό υλικό και video από τον τελικό. 

Η πορεία του ΠΑΟΚ για τον τελικό του 1984 είχε εύκολους, αλλά και πολύ δύσκολους αντιπάλους. Κατά σειρά ο ΠΑΟΚ απέκλισε τον Φίλιππο Θεσσαλονίκη (93-56), την ΑΕΚ (81-55) και τον Απόλλωνα Πατρών (113-72), προτού αντιμετωπίσει στον ημιτελικό και στον «Τάφο του Ινδού» τον Παναθηναϊκό. Ο αγώνας πραγματοποιήθηκε στις 3 Απριλίου 1984 στην Αθήνα και ο ΠΑΟΚ επικράτησε με 74-67, με τον Νίκο Σταυρόπουλο να πραγματοποιεί μεγάλο παιχνίδι. «Το γήπεδο του Παναθηναϊκού ήταν μία πολύ δύσκολη έδρα, αλλά πραγματοποιήσαμε ένα καταπληκτικό παιχνίδι. Δεν υπήρχε ακόμη το τρίποντο, αλλά έβαζα καλάθια από τόσο μακριά που ο Βίδας με τον Κορωναίο που με μάρκαραν κατά διαστήματα γυρνούσαν προς τον πάγκο της ομάδας τους λέγοντας… «και που να τον μαρκάρουμε, αφού σουτάρει σχεδόν από τον εξωτερική γραμμή», θυμάται ο Νίκος Σταυρόπουλος που βρισκόταν μόλις στην πρώτη το χρονιά στον ΠΑΟΚ. Ο Βαγγέλης Αλεξανδρής ήταν σαφώς πιο έμπειρος, βρισκόταν ήδη στην τρίτη του σεζόν στην ομάδα και θυμάται πολύ χαρακτηριστικά ένα περιστατικό μέσα στο λεωφορείο που μετέφερε την αποστολή του ΠΑΟΚ. «Στην ημιτελική φάση είχαμε προκριθεί εμείς, ο Άρης και ο Παναθηναϊκός με τον Ολυμπιακό. Θέλαμε λοιπόν σαν αντίπαλο τον Ολυμπιακό που ήταν πιο αδύναμος σαν ομάδα. Όταν μάθαμε λοιπόν εν κινήσει ποιος θα είναι ο αντίπαλός μας, είναι αλήθεια ότι θορυβηθήκαμε. Ο Φαίδων Ματθαίου το κατάλαβε, πήρε το μικρόφωνο στο λεωφορείο και μας είπε: ‘’Καλά ρε, έτσι θέλετε να πάρετε πρωτάθλημα και Κύπελλο; Παίζοντας με τον χειρότερο αντίπαλο;’’ Ο Ματθαίου ήταν σοφός σε αυτά και στο τέλος πήγαμε στο γήπεδο του Παναθηναϊκού και προκριθήκαμε κάνοντας ένα από τα καλύτερά μας παιχνίδια».

Η ΚΙΝΗΣΗ ΠΟΥ ΕΓΡΑΨΕ ΙΣΤΟΡΙΑ

Όπως ακριβώς έφτιαξε την ψυχολογία των παικτών ενόψει του ημιτελικού, με παρόμοιο τρόπο εξύψωσε το ηθικό τους ο Ματθαίου και λίγο πριν τον μεγάλο τελικό. «Πριν από τον τελικό, είχε γίνει μία συζήτηση με τον Ματθαίου, που μας είχε μιλήσει για μία συνήθεια που υπάρχει σε αμερικάνικα κολέγια, όπου είναι θέμα τιμής και πίστης, να κουρεύονται όλοι μαζί, ακόμη κι αυτοί που δεν παίζουν. Πάνω στη συζήτηση, ένας από εμάς, νομίζω ο Φασούλας, είπε… ‘’και γιατί δεν κουρευόμαστε κι εμείς; Κάπως έτσι πάρθηκε η απόφαση και όταν μπήκαμε στο γήπεδο δεν μας γνώρισε κανείς», θυμάται ο Μάνθος Κατσούλης, που χαρακτήρισε την όλη διαδικασία σαν το καλύτερο και πιο φυσικό «ντόπινγκ» ενόψει τελικού!»

Πράγματι, σύμφωνα με το ρεπορτάζ της εποχής και στην προσπάθειά τους οι ρεπόρτερ να εξηγήσουν την εικόνα που αντίκρισαν βλέποντας τους παίκτες του ΠΑΟΚ, χρησιμοποίησαν και ομιλία τους Ματθαίου προς τους παίκτες… «Προσέξτε, εάν προβείτε σε αυτή την ενέργεια και χάσετε το παιχνίδι, όλη η Ελλάδα θα γελάει μαζί σας. Αντίθετα αν κερδίσετε, θα γίνετε παράδειγμα προς μίμηση στη νεολαία. Σκεφτείτε το και πράξτε ανάλογα». Η απόφαση πάρθηκε και ειδοποιήθηκαν ο Φώτης με τον Βασίλη, που ακόμη και σήμερα διατηρούν το κουρείο τους στην περιοχή του Λευκού Πύργου. «Μας πήρε πρώτα τηλέφωνο ο Γιάννης ο Πολίτης για να μας πει τι ήθελαν από την ομάδα, αλλά για να πω την αλήθεια δεν τον πίστεψα. Πήρα λοιπόν τηλέφωνο τον Αλεξανδρή, που το επιβεβαίωσε και έτσι, πήρα μαζί μου μία μηχανή χειροκίνητη και πήγα στο ξενοδοχείο. Ο Ματθαίου έδωσε εντολή να κουρευτούν όλοι… λουξ», εξιστορεί ο Θέμης, που μαζί με τον Βασίλη εμφανίστηκαν για πρώτη φορά δημόσια και μίλησαν για ότι έγινε το 1984, στην εκδήλωση των Παλαιμάχων Καλαθοσφαιριστών του ΠΑΟΚ τον Φεβρουάριο του 2013. Τότε έγινε γνωστές και ορισμένες λεπτομέρειες τα διαδικασίας, όπως για παράδειγμα ότι ο Μάνθος Κατσούλης είχε τις περισσότερες αντιδράσεις, ο Γιάννης Πολίτης είχε συγκεκριμένες απαιτήσεις για το πώς θα έπρεπε να κοπούν τα μαλλιά του και ο Νίκος Σταυρόπουλος προσπαθούσε να αποφύγει το μοιραίο, αλλάζοντας συνεχώς δωμάτιο. «Δεν ήταν εύκολη απόφαση, γιατί τότε στη μόδα ήταν τα μακριά μαλλιά και οι περισσότεροι στην ομάδα είχαν αρκετά μακριά τα μαλλιά τους», παρατήρησε ο Βαγγέλης Αλεξανδρής. Ο θρύλος της εποχής μάλιστα θέλει τον Αρειανό κουρέα που ανέλαβε να φέρει εις πέρας την απόφαση της ομάδας, να δέχεται αρχικά τις εντολές του Φαίδωνα Ματθαίου για το τι θα έπρεπε να κάνει και για λόγους ασφαλείας και εχεμύθειας να αποχωρεί από το ξενοδοχείο μαζί με την αποστολή του ΠΑΟΚ, που ξεκινούσε για το γήπεδο. Αυτό ακριβώς αποκάλυψε και ο αρχηγός εκείνης της ομάδας του ΠΑΟΚ Γιάννης Πολίτης, μιλώντας στο διαδικτυακό τηλεοπτικό σταθμό “PAOK WEB TV” το Νοέμβριο του 2011: «Ύστερα από ατυχίες και αδικίες, πήραμε επιτέλους έναν τίτλο. Είχε ωριμάσει πια η ομάδα. Για εμάς, αντίπαλος ήταν ο χρόνος. Περιμέναμε να κυλήσει για να πάρουμε το κύπελλο, γιατί ζούσαμε για αυτό το παιχνίδι. Κανένας μας δεν πίστευε ότι θα χάναμε εκείνο το ματς. Ήμασταν ένα σώμα. Πολλές ψυχές σε ένα σώμα. Πριν τον τελικό ο Φαίδων Ματθαίου μας ‘’ντόπαρε’’ με κάθε τρόπο. Έτσι έφερε και έναν κουρέα στο ξενοδοχείο στο Πανόραμα, όπου ήμασταν για να μας κουρέψει. Ο κουρέας ήταν Αρειανός που είχε σχέση με την ομάδα μπάσκετ του αντιπάλου και έτσι δεν τον αφήσαμε να φύγει. Τον κρατήσαμε και τον πήραμε μαζί μας στο πούλμαν για να μην γίνει γνωστό αυτό που κάναμε. Στην απόφαση να κουρευτούμε αντέδρασαν τα μοντελάκια μας, ο Μάνθος και ο Ζαχαρίας Κατσούλης. Ο Μάνθος μάλιστα τραβούσε το κεφάλι του, για να μην τον πάρει ο κουρέας κανένα πόντο περισσότερο».

«ΔΕΧΘΗΚΑΝ ΤΗ ΘΥΣΙΑ»

Είναι ενδιαφέρουσα και η εξήγηση που έδωσε ο ίδιος ο Φαίδων Ματθαίου, μιλώντας με τους δημοσιογράφους μετά το τέλος του αγώνα. «Όπως θα προσέξατε η ομάδα μας όλη, παρουσιάστηκε κουρεμένη και αυτό αποτέλεσε ένα είδος ορκωμοσίας μεταξύ των παικτών για τη νίκη. Όλοι δέχθηκαν τη θυσία αυτή για να κατακτήσουν το Κύπελλο μιας και αν έβγαιναν ηττημένοι δύσκολα θα μπορούσαν να κυκλοφορήσουν μετά έξω». Ύστερα από 15 ολόκληρα χρόνια και σε συνέντευξή του στο περιοδικό «ΤΡΙΠΟΝΤΟ» της 19ης Δεκεμβρίου 1989, ο Φαίδων Ματθαίου μίλησε για πρώτη φορά τόσο ξεκάθαρα για τα «ξυρισμένα κεφάλια» και είπε χαρακτηριστικά: «Αυτά που δημοσιεύτηκαν τότε περί φασισμού και ναζισμού είναι όχι μόνο άσχετα, αλλά και κακοήθη. Εγώ δεν έχω υπερφυσικές δυνάμεις να πω στον Κατσούλη, που όλη του η… γοητεία είναι στα μαλλιά του, να πάει να κουρευτεί. Ούτε στον Φασούλα, που το κούρεμα δική του ιδέα ήταν και όχι δική μου. Τότε το ίδιο είχαν κάνει και οι παίκτες ομάδας εΝός αμερικανικού πανεπιστημίου, για να δείξουν ότι είναι περήφανοι που παίζουν στη συγκεκριμένη ομάδα. Εγώ απλά όλο το χρόνο τους εμφύσησα την υπερηφάνεια για τη φανέλα που φοράνε. Παρόμοιο ρόλο παίζει και το σήμα στη φανέλα. Φαντάζεστε τους Παναθηναϊκούς, άλλους με τριφύλλι, άλλους με τριαντάφυλλο κι άλλους με… παπαρούνα; Το κούρεμα ήταν απόδειξη ομαδικού πνεύματος. Άλλοι θα μπορούσα να αφήσουν όλοι μαλλιά, σαν τους Μπιτλς».

Το τελετουργικό της προετοιμασίας για τον ΠΑΟΚ, περιελάμβανε και την προβολή της ταινίας «Αποστολή στη Νικαράγουα». «Και η ταινία που είδαμε μας ενέπνευσε», παραδέχεται ο Ζαχαρίας Κατσούλης, ενώ ο αδερφός του Μάνθος υποστήριξε ότι… «η ταινία μας εμψύχωσε πολύ και πήγαμε έτοιμοι για τον πόλεμο που θα γινόταν την άλλη μέρα». Αυτό ωστόσο, δεν συνέβη με όλους. Η εφημερίδα «Φίλαθλος», δύο ημέρες μετά τον τελικό, κατηγόρησε με άρθρο της τους παίκτες του ΠΑΟΚ και τον σύλλογο γενικότερα για ρατσιστική συμπεριφορά, γεγονός που προκάλεσε άμεση αντίδραση και σε αυτό το κείμενο αναφέρονταν ο Φαίδων Ματθαίου. Η απάντηση του ΠΑΟΚ ήταν άμεση και σκληρή. Με επίσημη διαμαρτυρία του προς την εφημερίδα, αλλά και ανακοίνωση που κοινοποιήθηκε στον Τύπο, ο ΑΣ ΠΑΟΚ πήρε θέση και κατήγγειλε τα σχετικά δημοσιεύματα. Στην έντονη συζήτηση που άνοιξε για το κούρεμα των παικτών του ΠΑΟΚ και τα αρνητικά σχόλια που ακούστηκαν, κλήθηκε να απαντήσει ο Στιβ Γιατζόγλου και το έκανε με πολύ χαρακτηριστικό τρόπο… «Στην Αμερική αυτό το φαινόμενο παρατηρείται σε αγώνες μπάσκετ που έχουν μεγάλη σοβαρότητα. Συχνά συμβαίνει οι ομάδες να παρουσιάζονται όλες ομοιόμορφα κουρεμένες. Το γεγονός αυτό είναι συμβολικό και σημαίνει τη γενική ενότητα της ομάδας για την επίτευξη του αντικειμενικού σκοπού που είναι φυσικά η νίκη. Τι το περίεργο λοιπόν και στην περίπτωση του ΠΑΟΚ που μιμήθηκε τους αμερικανούς καλαθοσφαιριστές;»

Ο ΜΑΓΙΚΟΣ ΝΙΚΟΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ

Ο τελικός εξελίχθηκε σε υπόθεση του Νίκου Σταυρόπουλου. Αν και πρωτάρης σε τελικούς και διανύοντας μόλις την πρώτη του χρονιά στον ΠΑΟΚ, ο Σταυρόπουλος έκανε απίστευτα πράγματα στη διάρκεια του αγώνα και ιδιαίτερα στο πρώτο ημίχρονο, στο τέλος του οποίου πέτυχε ένα μοναδικό καλάθια, χωρίς να βλέπει ουσιαστικά, με σπάσιμο της μέσης και από πολύ δύσκολη θέση. «Είδα το βίντεο του αγώνα μετά από πολλά χρόνια και διαπίστωσα ότι έβαλα πραγματικά μερικά πολύ δύσκολα καλάθια. Αισθανόμουν όμως πολύ καλά και πίστευα ότι θα τους κερδίσω μόνος μου», λέει ο Νίκος Σταυρόπουλος, που τελείωσε τον αγώνα με 26 πόντους και ουσιαστικά είχε καθοριστική συμμετοχή στην τελική επικράτηση του ΠΑΟΚ. Ο ΠΑΟΚ επικράτησε 74-70, αλλά είχε προηγηθεί με διαφορά 16 πόντων (45-29) από το ημίχρονο. , γεγονός που ουσιαστικά οδήγησε τον Μάνθο Κατσούλη να σχολιάσει… «Κάναμε περίπατο στο ματς. Στη μεγαλύτερη διάρκειά του, γιατί εάν εξαιρέσουμε το ξεκίνημα του αγώνα, πήραμε από νωρίς διαφορά και ξεφύγαμε. Κι αυτό το Κύπελλο παίρνει ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις, από την στιγμή που στον ημιτελικό είχαμε αποκλείσει και τον Παναθηναϊκό, που έπαιζε σε μία σκληρή έδρα, στην οποία ήταν και αήττητος».

Ο Άρης κατάφερε στο δεύτερο ημίχρονο του αγώνα να μειώσει το σκορ, αλλά δεν άλλαξε την κατάσταση. Οι διαμαρτυρίες ωστόσο ήταν έντονες. Τέσσερις τεχνικές ποινές δέχθηκαν στη διάρκεια του αγώνα οι «κίτρινοι», οι διαμαρτυρίες έντονες κι οι δηλώσεις ανάλογες μετά το τέλος του αγώνα. «Ο κόσμος είδε ότι παίζαμε 7 με 5», ήταν η λακωνική δήλωση που έκανε ο Νίκος Γκάλης, ενώ ο Νίκος Φιλίππου είπε: «δεν παίξαμε καλά στο πρώτο ημίχρονο. Στην επανάληψη προσπαθήσαμε αλλά και η διαιτησία δεν μας άφησε». Ο Γιάννης Ιωαννίδης ήταν  σε έξαλλη κατάσταση και επιτέθηκε στους διαιτητές για τα σφυρίγματά τους, ενώ τα πυρά του επικεντρώθηκαν προς τον Θεσσαλονικιό διαιτητή Λεωνίδα Πανταζή. Είναι χαρακτηριστικό επίσης ότι οι δύο διαιτητές του αγώνα (Πανταζής και Ιωάννου), δεν δέχθηκαν να πάρουν την αποζημίωσή τους για το συγκεκριμένο παιχνίδι (η οποία ήταν 2.000 δραχμές για τον καθένα), σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το γεγονός ότι πριν τον τελικό, Άρης και ΠΑΟΚ είχαν εκφράσει την επιθυμία να σφυρίξουν στο παιχνίδι διαιτητές εκτός Θεσσαλονίκης!

Οι συνθέσεις των δύο ομάδων:

ΠΑΟΚ (Ματθαίου) 12/15 βολές, 31/63 σουτ: Πολίτης 8, Μ. Κατσούλης 12, Αγγελίδης, Μπακόπουλος 8, Ζ. Κατσούλης 2, Φασούλας 12, Αλεξανδρής 6, Σταυρόπουλος 26, Κωνσταντινίδης, Πολυχρονάκος.

ΑΡΗΣ (Ιωαννίδης) 12/20 βολές, 29/60 σουτ: Γκάλης 20, Νικήτας 13, Ρωμανίδης 2, Παραμανίδης, Φιλίππου 22, Τσαχτάνης 4, Δοξάκης, Κοκολάκης 9, Σταμάτης, Γεωργιάδης. 

ΟΙ ΠΑΝΗΓΥΡΙΣΜΟΙ

Το πρώτο κύπελλο στην ιστορία του ΠΑΟΚ, όπως ήταν φυσικό, πανηγυρίστηκε δεόντως. Ειδικά από την στιγμή που είχε επιτευχθεί αυτή η μεγάλη επιτυχία απέναντι στον αιώνιο αντίπαλο Άρη.

Η εφημερίδα «Θεσσαλονίκη», παρουσίασε με τον εξής διθυραμβικό τρόπο την κατάκτηση του κυπέλλου από τον ΠΑΟΚ: «ΠΡΟΩΡΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΓΙΟΡΤΑΣΑΝ ΧΘΕΣ ΒΡΑΔΥ ΣΤΟ ΠΑΛΕ, παίκτες, φίλαθλοι και παράγοντες του ΠΑΟΚ μετά την συγκλονιστική και δίκαιη νίκη που πέτυχε η ομάδα τους επί του Άρη με 74-70. Ήταν μία χρυσή νίκη μία και τους απέφερε το τρόπαιο του Κυπέλλου Ελλάδος στο μπάσκετ, ένα τρόπαιο που είχε να κερδίσει ο ΠΑΟΚ εδώ και 25 χρόνια πανελλήνιο πρωτάθλημα 1959».

Μέσα στη φρενίτιδα των πανηγυρισμών έγιναν και βαρύγδουπες δηλώσεις. «Τώρα μπορώ να σταματήσω την καριέρα μου, μετά και από αυτή την επιτυχία και ευχαριστώ όλα τα παιδιά για το κύπελλο αυτό», δήλωσε συγκινημένος ο αρχηγός του ΠΑΟΚ Γιάννης Πολίτης, ενώ ο Μάνθος Κατσούλης είπε: «Χαρίζουμε αυτό το κύπελλο στον κ. Παντελάκη, που έκανε το καλύτερο δυνατό για το τμήμα μπάσκετ. Η νίκη είναι αφιερωμένη και στη διοίκηση του ερασιτέχνη, αλλά και στον κόσμο».

Ο Βαγγέλης Αλεξανδρής αφιέρωσε τη νίκη και το κύπελλο… «στη γυναίκα μου και στον Παντελάκη που με κράτησε ενώ είχα αποφασίσει να φύγω», ενώ ο «πρωτάρης» Νίκος Σταυρόπουλος δήλωνε περιχαρής: «είναι πολύ μεγάλη χαρά για μένα αυτό που συνέβη στην πρώτη μου χρονιά στην ομάδα».

Ωστόσο και μετά το τέλος του αγώνα, δεν έλειψαν τα απολαυστικά στιγμιότυπα. «Ο Γιώργος Παντελάκης που ήταν τότε πρόεδρος όλου του ΠΑΟΚ, ήρθε στα αποδυτήρια μετά το τέλος του αγώνα και ήμασταν όλοι προσοχή. Εμείς κάναμε ήδη σχέδια για το που θα πάμε να διασκεδάσουμε τη νίκη μας, αλλά ο πρόεδρος που ήταν πολύ θρήσκος και καθώς ήταν Μεγάλη Τετάρτη όταν πήραμε το κύπελλο, μας έδωσε συγχαρητήρια και στη συνέχεια μας είπε… ‘’είναι μεγάλη εβδομάδα και κανείς δεν γλεντάει τώρα. Την επόμενη εβδομάδα θα τα πούμε», αφηγήθηκε ο Χρήστος Κωνσταντινίδης, μέλος εκείνης της ομάδας του ΠΑΟΚ. Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με την εφημερίδα «Θεσσαλονίκη», πριν από την έναρξη του αγώνα, ο Γιώργο Παντελάκης μπήκε στα αποδυτήρια του ΠΑΟΚ και είπε στους παίκτες: «Είναι απαράδεκτο να μην παίρνετε τίτλους με τέτοια ομάδα. Σήμερα θέλω να παίξετε για τον εαυτό σας και να τα δώσετε όλα. Όσο για το πριμ, τα το ταμείο της ΠΑΕ είναι ανοικτό για εσάς».

Η τελική επικράτηση, είχε ως αποτέλεσμα να δοθεί πριμ 1.000.000 δραχμών από τον ΑΣ ΠΑΟΚ και άλλων 500.000 δραχμών από την ΠΑΕ ΠΑΟΚ, ενώ δύο φίλοι του ΠΑΟΚ, ο Γάκης Κόπτης και Γ. Παντελίδης προσέθεσαν ακόμη 200.000 δραχμές στο συνολικό πριμ.

*Το υλικό που χρησιμοποιήθηκε στο αφιέρωμα για τα 34 χρόνια από τον τελικό του 1984, είναι από το αρχείο της ΚΑΕ ΠΑΟΚ, το βιβλίο «ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Η πόλη του μπάσκετ», αλλά και την εκδήλωση των παλαιμάχων καλαθοσφαιριστών του ΠΑΟΚ τον Φεβρουάριο του 2013.