Τώρα που τελείωσε αυτή η κάπως παλαβή χρονιά, κατά τη διάρκεια της οποίας έγινε και γράφτηκε ό,τι πιο απίθανο και ανισόρροπο μπορεί να φανταστεί κανείς, έχει μια σημασία να γίνει μια αποτίμηση των όσων συνέβησαν –και με το βλέμα κυρίως σε όσα πρόκειται να συμβούν. Θα επιχειρήσω από μεριάς μου να το κάνω νωρίς, μεταξύ άλλων επειδή είμαι από τους λίγους που το πάνω – κάτω για τον τελικό μου κόστισε 18 χιλιόμετρα και όχι 1020 και τα νεύρα είναι λιγότερο τεντωμένα.  Λοιπόν, πάμε ένα σεντονάκι με 5+1 ζητήματα για τη χρονιά που τελείωσε και για αυτήν που έρχεται.

1. Ήταν ο ΠΑΟΚ του 2021-22 μια καλή ομάδα;

Όχι. Ο ΠΑΟΚ του 2021-22 δεν ήταν μια καλή ομάδα. Ήταν μια ομάδα με αρκετές προσωπικότητες που της εξασφάλισαν κάποιες σημαντικές στιγμές ή τη διέσωσαν σε κάποιες άλλες πιο δύσκολες, αλλά στην πράξη ήταν μια κακή ομάδα. Δεν κατάφερε ποτέ να υπηρετήσει αποτελεσματικά το ποδόσφαιρο που προσπάθησε να παίξει, δηλαδή να κυριαρχεί στο γήπεδο χτίζοντας επιθέσεις από πίσω, και επειδή το ποδόσφαιρο αυτό είναι έτσι κι αλλιώς της υπομονής, η αποτυχία του κατέληξε να εμφανίζεται στο γήπεδο με τη μορφή μιας ομάδας που δεν είχε τι να κάνει. Χωρίς ξεσπάσματα, χωρίς να καταπίνει τον αντίπαλο, όπως εκείνη του 2019, που μάλιστα προσπαθούσε να παίξει ένα λιγότερο απαιτητικό ποδόσφαιρο από το φετεινό. Για να κατανοήσουμε πόσο πολύ δεν κατάφερε ο φετεινός ΠΑΟΚ να υπηρετήσει το ποδοσφαιρικό του σχέδιο, αρκεί να θυμηθούμε ότι η συντριπτική πλειονότητα των σπουδαίων στιγμών του (η πρόκριση στη Γάνδη, η πρόκριση στο Καραϊσκάκη, η πρόκριση στο ΟΑΚΑ με την ΑΕΚ και η νίκη στο ίδιο γήπεδο με τον ίδιο αντίπαλο στα πλέι-οφ) ήρθαν κατά παράβαση του ποδοσφαιρικού πλάνου του, δηλαδή με αποτελεσματικό κλεφτοπόλεμο. Παίζοντας το ποδόσφαιρό του ο ΠΑΟΚ έχει να επιδείξει ένα 2-0 με την ΑΕΚ στην Τούμπα τον περασμένο Σεπτέμβριο, το 3-1 στη Λεωφόρο τον Νοέμβριο, το πρώτο ημίχρονο με τη Μίντιλαντ στη Τούμπα και τρία καλά ημίχρονα με τη Μαρσέιγ. Και από εκεί και πέρα πολλές αποτυχίες.

2. Ήταν αυτή μια μεταβατική χρονιά που τα καλά της αποτελέσματα θα τα δούμε του χρόνου;

Ναι και όχι. Παρότι αυτή η φράση ακούστηκε πολλές φορές κατά τη διάρκεια της χρονιάς και παρότι από το καλοκαίρι ακούμε και διαβάζουμε για το τριετές πλάνο του Λουτσέσκου, η ομάδα της χρονιάς που πέρασε ήταν ομάδα σχεδόν μίας χρήσης. Αυτό σημαίνει ότι στο πλάι της γενιάς του νταμπλ δεν δημιουργήθηκε ένας ολόκληρος κορμός τον οποίον περιμένουμε να ανέβει, να βελτιωθεί, να ενισχυθεί με 1-2 ακόμα παίκτες κλειδιά και να κάνει καλά αυτό που εφέτος έκανε μέτρια. Από το εφετεινό ρόστερ του ΠΑΟΚ, οι παίκτες πάνω στους οποίους μπορεί να βασιστεί του χρόνου δεν είναι πολλοί. Ο Ίνγκασον, ο Ζίφκοβιτς, ο Λύρατζης με τον Τσιγγάρα, ο Μιχαηλίδης όταν γυρίσει, ο Αουγκούστο αν μείνει και ο Σοάρες με τον Σάστρε, που τους περιμένουμε βελτιωμένους. Από εκεί και πέρα υπάρχουν τα μεγάλα παιδιά, όσα συνεχίσουν, που του χρόνου πρέπει να έχουν συμπληρωματικό ρόλο. Πιο συμπληρωματικό από όσο θα έπρεπε να είχαν ήδη εφέτος. Άρα του χρόνου η ομάδα δεν συνεχίζει από εκεί που είναι. Αλλάζει.

3. Επομένως, μιλάμε για μια αποτυχημένη χρονιά;

Είναι υπερβολικό να το πούμε αυτό. Ο ΠΑΟΚ δεν πήρε εφέτος κάποιον τίτλο και αυτό με βάση τις επιδόσεις της τελευταίας εξαετίας, κατά την οποία χωρίς τίτλο είχε μείνει μόνο τη χρονιά του Φερέιρα, είναι αποτυχία. Όμως δεν μπορεί να είναι αυτό το μοναδικό κριτήριο. Ο ΠΑΟΚ σε σχέση με πέρσι ήταν μια βελτιωμένη ομάδα, όσο κι αν το φινάλε των δύο σεζόν ήταν εντελώς αντίθετο. Ο περσινός ΠΑΟΚ ήταν μια ομάδα χωρίς έρμα, μέχρι που από τον Απρίλιο ανασκουμπώθηκε, έπαιξε ένα συντηρητικό ποδόσφαιρο με τρία σέντερ μπακ, κατάλληλο μόνο για τα πλέι οφ των κουρασμένων ομάδων,  πήρε τον τελικό και έκλεισε τη χρονιά ανακουφισμένος. Ο εφετεινός ΠΑΟΚ έβαλε μεγαλύτερες φιλοδοξίες στον εαυτό του, δεν άλλαξε το σχέδιό του ακόμα κι όταν έπαιζε με παίκτες που τρομάζαμε να τους βλέπουμε, και λύγισε στο τέλος από εξάντληση. Η πορεία στην Ευρώπη επίσης αποτελεί μέγιστη ανοησία να υποτιμάται. 18 αγώνες στην Ευρώπη ο ΠΑΟΚ δεν είχε παίξει ποτέ. 8 νίκες στην Ευρώπη επίσης δεν είχε κάνει ποτέ. Στους 8 είχε 50 χρόνια να φτάσει κι άλλα 20 οποιαδήποτε ελληνική ομάδα. Όσο και να μη θέλει να το δει κανείς, δε μπορεί να μη θυμηθούμε ότι πέρσι ο ΠΑΟΚ σε δύο ματς με την Ομόνοια έφερε ισοπαλία στην Τούμπα και μετά έχασε από τα δεύτερά της στη Λευκωσία. Φυσικά, η χρονιά δεν καταγράφεται στις καλύτερες της ιστορίας του –και όχι μόνο επειδή δεν πήρε τίτλο. Αλλά ως απολογισμός, η 2η θέση, ο τελικός κυπέλλου και η πορεία στην Ευρώπη δεν είναι καταστροφή. Είναι ο γλυκόπικρος αποχαιρετισμός της τάξης του ’18, ο οποίος όμως θα έπρεπε να είχε γίνει 1-2 χρόνια πριν.

4. Ο Λουτσέσκου δεν φταίει για όλα αυτά τα άσχημα;

Η συζήτηση για τον Λουτσέσκου είναι ίσως η πιο τοξική –στο αθλητικό πεδίο- στο εσωτερικό του ΠΑΟΚ.  Υπάρχει ένα μέρος οπαδών της ομάδας που περισσότερο από οτιδήποτε άλλο στον ΠΑΟΚ τους ενδιαφέρει να βρουν ευκαιρία να τον βρίσουν. Για να το κάνουν μπορούν να πουν οτιδήποτε. Πχ δεν θυμάμαι κι εγώ πόσες φορές έχω διαβάσει για την ευρωπαϊκή πορεία (sic) του Φερέιρα, ο οποίος επί δύο χρόνια δεν σταύρωσε πρόκριση παρά μόνο σε δυο μονά παιχνίδια στην Τούμπα. Κατά βάση, αυτό που νομίζω ότι χρεώνεται στον Λουτσέσκου από ένα μέρος όσων των κατηγορούν για τα πάντα, είναι ότι δεν είναι ο Γκαρσία. Από την άλλη υπάρχει μια μερίδα κόσμου που απαντώντας στους απέναντι, υποστηρίζει ότι ο ΠΑΟΚ έχει βρει τον σερ Άλαν Φέργκιουσον που πρέπει να του ανατεθεί όλη η ομάδα εν λευκώ, γιατί αλλιώς καταστρεφόμαστε. Η αλήθεια, ως συνήθως, ΔΕΝ είναι «κάπου στη μέση». Είναι αλλού.

Ο Λουτσέσκου είναι ένας πολύ καλός προπονητής και ακόμα καλύτερος επικεφαλής προπονητικού τιμ. Είναι επίσης το είδος του προπονητή που με τα καλά του ζεις με τα στραβά του πεθαίνεις. Σημαίνει αυτό ότι η σφραγίδα του στην ομάδα είναι πάρα πολύ έντονη –κάτι που μερικοί δεν το κατάλαβαν τη διετία ‘17-‘19. Εφέτος έβαλε κάποια στοιχήματα, τα οποία τα έχασε. Αυτός τα έβαλε αυτός τα έχασε, δεν του φταίει κανείς. Και δεν εννοώ το νταμπλ που έβαλε ως στόχο. Εννοώ ποδοσφαιρικά στοιχήματα. Αρχικά θεώρησε ότι μπορεί να παίξει το ποδόσφαιρό του με τους πάλιουρες που ήξερε στην ομάδα από την προηγούμενη θητεία του και να ανεβάσει επίπεδο διάφορες μετριότητες. Δεν μπόρεσε. Φάγαμε μισή χρονιά με τον Εσίτι και τον Τέιλορ βασικούς, τον Κρέσπο, τον Αντρέ και τον Καντουρί να τραυματίζονται κάθε ενάμισι αγώνα, τον Βαρέλα να ηγείται της άμυνας. Δεν ήταν αδράνεια της διοίκησης αυτό, ήταν επιλογή του. Ναι, αν ήταν στο χέρι του, θα έφερνε ίσως καλύτερους παίκτες από τον Σίντκλεϊ και τον Μιτρίτσα. Αλλά και πάλι, ποιος πιστεύει ότι στο μυαλό του η αριστερή πλευρά δεν θα ξεκινούσε από τον Βιεϊρίνια και τον Μπίσεσβαρ;

Όταν μετά τον Δεκέμβρη η κατάσταση συμμαζεύτηκε (μην ξεχνάμε ότι στο ροτέισον του ΠΑΟΚ τότε μπήκαν ο Ίγκανσον, ο Λύρατζης, ο Τσιγγάρας, ο Τσόλακ με τον Ζαμπά που αρχικά έδωσε λύσεις, ο Σάστρε και ο Σοάρες –σύνολο επτά παίκτες), η ομάδα τράβηξε μια τεράστια ανηφόρα με συνεχόμενους δύσκολους αγώνες, που μέχρι τη ρεβάνς στο Καραϊσκάκη πήγε καλά. Τότε ο Λουτσέσκου έβαλε ένα δεύτερο στοίχημα, που το έχασε και αυτό: απέσυρε την ομάδα στα πιτς για να την ετοιμάσει για τον τελικό. Με ακραία χαφ τον Μουργκ και τον Τέιλορ άρχισε να χάνει κάθε ματς, εκνευρίζοντας τον κόσμο –κι εμένα μαζί- που δεν σκέφτεται κυνικά ούτε θέλει να χάνει από τον Άρη και τον Ολυμπιακό, με μοναδική επωδό ότι στον τελικό θα είμαστε καλά. Αλλά στον τελικό δεν ήμασταν καλά. Παρουσιάστηκε μια ομάδα άνευρη, χωρίς στρατηγική και χωρίς ηρεμία. Και όπως ο Λουτσέσκου δεν μπορεί να φορτώνεται μόνο τα άσχημα, δεν γίνεται να πιστώνεται και μόνο τα καλά.

Έχουν βάση επομένως αυτά που γράφονται από δω κι από κει, τα «φύγε Ρουμάνε πορτοφολά, κουνάβι» και άλλα τέτοια χαριτωμένα; Ούτε για αστείο. Ο Λουτσέσκου δεν πρέπει απλά να μείνει, επιβάλλεται να ενισχυθεί. Και ενίσχυση είναι η προστασία. Όταν αναθέτεις στον προπονητή όλον τον μεταγραφικό σχεδιασμό, λες και είμαστε στο 1983 και θα πάει στη Σκύδρα να τσεκάρει τον Καρασαββίδη, και καλά δεν θα το κάνει και θα έχεις και τον κάθε Ανυπαρκτόπουλο να λέει ότι παίρνει μίζες. Τελικά τον φορτώνεις και άγχος, ενώ η δουλειά του είναι να το αποσπά από τους παίκτες. Καλό είναι λοιπόν που αυτή τη φορά (ελπίζουμε όλι ότι) θα πάει αλλιώς: θα πει ο Λουτσέσκου ποιοι του κάνουν, τι άλλο χρειάζεται και σε ένα μήνα να το έχει για να δουλέψει με αυτό. Δεν θα μάθουμε τώρα ούτε τι ποδόσφαιρο παίζει ο Λουτσέσκου ούτε τι μπορεί να κάνει ούτε τι δεν θα κάνει ποτέ. Το θέμα είναι όταν θέλει μπακ που ανεβαίνει όλη την πλευρά και δημιουργεί υπεραριθμίες, να μην του δίνουν τον Τέιλορ.

5. Τι παίκτες χρειαζόμαστε για να είμαστε καλά;

Δύσκολα τα πράγματα. Χρειάζεται κόσμος και όταν χρειάζεται κόσμος αυξάνει και ο κίνδυνος να μη βουν όλοι. Στο τέρμα όπου πέρσι πήραμε το ρίσκο να συνεχίσουμε με τον Πασχαλάκη, εφέτος μετά από καλύτερη χρονιά για αυτόν, παίρνουμε το ρίσκο να συνεχίσουμε χωρίς αυτόν. Αν ισχύει ότι θα μείνει ο Ζίφκοβιτς και θα έρθεί και ένας στις ηλικίες που γράφονται, κάνουμε τον σταυρό μας ή όπου αλλού πιστεύουμε. Δεξιά είμαστε κομπλέ. Αριστερά χρειαζόμαστε βασικό που να είναι κομβικός στο παιχνίδι και μόνο αν υπολογίζεται ο Τσαούσης δεν χρειάζεται κι άλλος ένας, γιατί ο Αντρέ ήδη από φέτος δεν είναι πάντα διαθέσιμος και κάθε παιχνίδι έχει κίνδυνο τραυματισμού. Στα σέντερ μπακ, αν είμαστε χωρίς Κρέσπο και Μιχάι, μπορεί να χρειαζόμαστε και τρεις, εκ των οποίων ο ένας να είναι έτοιμος για βασικός αριστερά. Υποπτεύομαι ότι ο Λουτσέσκου θα επιμείνει στον Κρέσπο, αναμένοντας τουλάχιστον να γυρίσει ο Μιχαηλίδης. Στο 6-8, ειδικά αν πωληθεί ο Αουγκούστο, χρειάζεται ένας με γρήγορα πόδια και κάποιες δημιουργικές ικανότητες και από εκεί και πέρα, αν φύγει και ο Σβαμπ, κάποιος να πλαισιώσει τους Σοάρες, Κούρτιτς (που θα είναι χειρότερος του χρόνου) και τον Καντουρί όποτε παίζει. Στο 10 χρειάζεται ένας επιπλέον, πλην του Ουρουγουανού. Δεξιά ένα αξιόπιστο μπακ-απ του Ζίφκοβιτς (που θα μπορούσε μια χαρά να είναι ο Λημνιός και δεν καταλαβαίνω γιατί διαμαρτύρονται κάποιοι) και αριστερά ένας που να μπορεί και να αμύνεται για βασικός και άλλος ένας αν δε μείνουν ο Μπίσεσβαρ και ο Μιτρίτσα. Και μπροστά, περιμένουμε να δούμε αν ο Ολιβέιρα έχει επανέλθει, οπότε βγαίνει μια τριάδα με τον Τσόλακ και τον Κούτσια που λογικά θα είναι στο ροτέισον ή θα πάμε για κάτι ακόμα. Σύνολο από 7 μέχρι 14 τους βγάζω, ανάλογα και ποιοι θα μείνουν, από τους οποίους κάποιοι βέβαια θα είναι για να βοηθούν στο ροτέισον.

Υποτίθεται ότι έχουμε κλείσει δύο, που ως θέσεις μοιάζουν ορθολογικές επιλογές. Ο Νάσμπεργκ καλύπτει δύο θέσεις στις οποίες χρειάζονται εναλλακτικές (αριστερό στόπερ και αριστερό μπακ), ο Κουαλιάτα άλλες δύο στις οποίες ταλαιπωρούμασταν (αριστερό εξτρέμ και 10άρι). Ωστόσο, στις μεταγραφές, ό,τι μοιάζει ορθολογικό δεν είναι κιόλας. Τα τελευταία τρία χρόνια ως πολύ ορθολογικές μεταγραφές έμοιαζαν ο Εσίτι και κυρίως ο Μουργκ, που τον πήραμε για Πέλκα, τον πληρώσμε για Πέλκα και οι διάφοροι έγραφαν για αυτόν στα social media «σας γλεντάει ο Ρέμπε». Για τον λόγο αυτό, προσωπικά δεν θα ήμουν καθόλου αρνητικός να δούμε αυτό το καλοκαίρι να έρχονται στον ΠΑΟΚ και παίκτες που τους ξέρουμε και μας ξέρουν –και δεν εννοώ αναγκαστικά παλιούς παίκτες της ομάδας. Αν οι μεταγραφές φτάσουν το διψήφιο νούμερο, ίσως θα ήταν καλό κάποιοι να ξέρουν το ελληνικό πρωτάθλημα.

5+1 Επειδή άνοιξε και αυτή η κουβέντα και για να κλείσει…

Στις 20 Απριλίου του 2008, ο ΠΑΟΚ «γιόρταζε» με ήττα 4-3 στο Αλκαζάρ για την τελευταία αγωνιστική του πρωταθλήματος την επέτειο των 82 χρόνων από την ίδρυσή του. Πρωθυπουργός ήταν τότε ο Κώστας Καραμανλής, με υπουργούς τον Αλογοσκούφη, τη Φάνη Πάλλη-Πετραλιά και τον Πάνο Καμμένο που ήταν ο ανερχόμενος αστέρας της ΝΔ. Σε ενάμισι χρόνο η κυβέρνηση αυτή θα παρέδιδε τη σκυτάλη στο ΠΑΣΟΚ που θα έπαιρνε 43%. Ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ενθουσιασμένος με το 5% που είχε συγκεντρώσει με πρόεδρο τον Αλέκο Αλαβάνο, αν και υπολειπόταν πολύ του ΚΚΕ το οποίο όλοι θεωρούσαν ότι ποτέ δεν θα φτάσει. Πρόεδρος της Αμερικής ήταν ο πολεμοχαρής Τζορτζ Μπους τζούνιορ και κυνηγούσε τον Μπιν Λάντεν, και παρότι η οικονομική κρίση αναδυόταν στον ορίζοντα, ελάχιστοι μπορούσαν να φανταστούν ότι διάδοχός του θα ήταν ένας άγνωστος στις ΗΠΑ μαύρος με το όνομα Ομπάμα. Η Ελλάδα ήταν εν ενεργεία  πρωταθλήτρια Ευρώπης στο ποδόσφαιρο, η Γαλλία μόλις είχε χάσει τον Ζιντάν και βασιζόταν στα νέα της ταλέντα, τον Γκοβού και τον Μαλουντά. Το facebook το γνώριζαν κάτι λίγοι ψαγμένοι και μόλις είχε προστεθεί σε αυτό μια εφαρμογή ονόματι ‘like’ –για Instagram και Τικ-Τοκ ούτε λόγος. Δήμαρχος Θεσσαλονίκης ήταν ο Παπαγεωργόπουλος, νομάρχης ο Ψωμιάδης. Ένα καινούριο τραγούδι, το ‘Viva la vida’ των Coldpay έκανε μεγάλη επιτυχία, αν και στην Ελλάδα ασχολούμασταν περισσότερο με τον καινούριο δίσκο του Μητροπάνου. Ο Σαμαράς παρακαλούσε να γυρίσει στη Νέα Δημοκρατία αλλά δεν τον άφηνε ο Μητσοτάκης –ο Κωνσταντίνος, τον Κυριάκο δεν τον ήξερε κανείς. Το Όσκαρ Β’ Ανδρικού Ρόλου είχε δοθεί στον Χιθ Λέτζερ. Υπήρχαν φήμες ότι ο Ντέιβιντ Μπόουι έχει καινούρια τραγούδια και ετοιμαζόταν να μπει στο στούντιο. O Φιντέλ Κάστρο δήλωνε έτοιμος να παραιτηθεί από πρόεδρος της Κούβας και να παραδώσει στον αδερφό του, τον Ραούλ.

Αυτή ήταν γενικά η εικόνα του κόσμου, όταν ο Άρης τελείωσε το πρωτάθλημα για τελευταία φορά σε υψηλότερη θέση από τον ΠΑΟΚ. Από τότε είδαμε Μνημόνια, επτά πρωθυπουργούς να αλλάζουν, ηφαίστεια να εκρήγνυνται, κομήτες να πέφτουν στη Γη, πανδημίες, τον Λεβέντη στη Βουλή, τον Μπιν Λάντεν τον πιάσανε, πάμε για Τρίτο Παγκόσμιο, τα παιδιά μας μεγάλωσαν. Τον Άρη να ξεπερνά τον ΠΑΟΚ όμως δεν τον ξανάδαμε. Δεν βαριέσαι. Η ζωή είναι μεγάλη και γεμάτη εκπλήξεις. Κανείς ποτέ δεν ξέρει τι άλλο μπορεί να δούμε στο μέλλον.